Legionella w wodach Dlaczego tak ważne są analizy?
Downloand PDF
EnviroMail_11_Europa_Legionella w wodach
Chociaż „choroba legionistów“ występuje stosunkowo rzadko, musimy pamiętać o kontrolowaniu i analizowaniu Legionella w wodzie. Badania mają zasadnicze znaczenie dla ochrony zdrowia publicznego, zapewnienia bezpieczeństwa pracy, zgodności z przepisami oraz zapobiegania ekonomicznym i społecznym skutkom epidemii. Regularne monitorowanie, konserwacja i odpowiednie środki kontroli stanowią kluczowe działania zapobiegawcze względem bakterii, jaką jest Legionella.
Co to jest Legionella?
Legionella pneumophila to bakteria przenoszona przez wodę, która występuje naturalnie w niewielkich ilościach w środowiskach słodkowodnych, w tym w wodach powierzchniowych (jeziorach, strumieniach) oraz gruntowych. Bakterie Legionella mogą być także obecne w instalacjach wodnych budynków, takich jak wieże chłodnicze i skraplacze wyparne (w dużych systemach klimatyzacyjnych), a także w dekoracyjnych elementach wodnych krajobrazu (np. fontannach), systemach zbierania wody deszczowej czy też źle utrzymywanych wannach z hydromasażem.
Legionella znajduje optymalne warunki do osiedlania się w obszarach o dużym nagromadzeniu osadów w rurociągach. Bakterie wystepują najczęściej w niedziałąjących instalacjach wodno-kanalizacyjnych lub klimatyzacyjnych. Bakterie te często symbiotycznie współistnieją z innymi mikroorganizmami, takimi jak glony, pierwotniaki lub biofilmy w rurociągach.
Legionella najlepiej namnaża się i rozwija w miejscach ze stojącą wodą oraz zanieczyszczonych rurach lub sprzęcie, w temperaturach z zakresu 25-42°C. W temperaturach poniżej 20°C bakteria nie jest już w stanie się rozmnażać i przechodzi w stan uśpienia. Ponieważ Legionella występuje naturalnie w środowisku, bakterii nigdy nie da się całkowicie wyeliminować, ale można kontrolować jej wzrost. Legionella jest zdolna do szybkiej proliferacji, z czasem podwojenia kolonii wynoszącym 4 godziny. Oznacza to, że z jednego mikroorganizmu w ciągu 24 godzin może powstać do 64 osobników, a w ciągu tygodnia liczba ta może osiągnąć oszałamiającą wartość nawet do 4,4*10¹². W związku z powyższym kluczowe znaczenie ma monitorowanie i regulowanie temperatury wody w systemach wodnych oraz zapewnienie wystarczającego przepływu wody, w celu zminimalizowania możliwości namnażania się i rozprzestrzeniania bakterii z rodzaju Legionella.
Najskuteczniejsze środki kontroli ognisk zakażeń Legionella obejmują działania mające na celu ograniczenie wzrostu bakterii w instalacjach wodnych budynków i zmniejszenie możliwości kontaktu bakterii z ludźmi. Kontrola temperatury, zapobieganie gromadzeniu się stojącej wody, odpowiednie protokoły dezynfekcji oraz regularna konserwacja i monitorowanie systemów wodnych zazwyczaj zmniejszają występowanie jej szczepów.
Dlaczego analizy na obecność Legionella są takie ważne?
Legionella pneumophila powoduje chorobę legionistów, poważną i potencjalnie śmiertelną chorobę układu oddechowego, powodującą ciężkie zapalenie płuc. Bakterie Legionella mogą również powodować łagodniejsze choroby w tym gorączkę Pontiac, dającą objawy grypopodobne, które zwykle ustępują w ciągu kilku dni bez leczenia. Choroby te są wywoływane przez wdychanie aerozoli lub kropelek wody zanieczyszczonych bakteriami Legionella.
Rutynowe kontrole na obecność bakterii Legionella i odpowiednie środki kontroli mogą zapobiec chorobie legionistów. Regularne kontrole powinny być przeprowadzane w obiektach zakwaterowania turystycznego, szpitalach, placówkach długoterminowej opieki zdrowotnej lub innych miejscach, w których duże populacje o podwyższonym ryzyku mogą być narażone na aerozole zawierające te bakterie.
Gdzie i kiedy można spotkać się z Legionella?
- Kiedy? stojąca woda utrzymywana w temperaturze 25-42°C
- Gdzie? Podgrzewacze ciepłej wody (kaloryfery); atomizery, wieże chłodnicze; klimatyzacje; wanny z hydromasażem; wanny do hydroterapii; prysznice; domowe instalacje wodne; ślepe odnogi rurociągów.
Prawodawstwo: Wymogi regulacyjne
Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2017, poz. 2294) limit dla zanieczyszczenia wody ciepłej użytkowej Legionella sp. wynosi:
< 100 jtk/100 ml w próbkach wody ciepłej w budynkach mieszkalnych, wykonujących działalność leczniczą oraz w budynkach użyteczności publicznej, w których w trakcie ich użytkowania wytwarzany jest aerozol wodno-powietrzny
<50 jtk/1L w próbkach wody ciepłej pobranych w budynkach wykonujących działalność leczniczą, w których przebywają pacjenci o obniżonej odporności.
Dlaczego tak ważne są regularne kontrole?
Regularne kontrole na obecność bakterii Legionella i odpowiednie środki kontroli mogą zapobiegać przypadkom chorobowym w miejscach zakwaterowania turystów, szpitalach, placówkach opieki długoterminowej lub innych miejscach, w których duże populacje o podwyższonym ryzyku mogą być narażone inhalacyjne na działanie powietrza zawierającego bakterie.
Zalecane środki mogą obejmować:
- Utrzymywanie systemów zimnej wody poniżej 20°C, a urządzeń grzewczych powyżej 60°C w celu zapobiegania rozwojowi bakterii.
- Zapewnienie odpowiedniego przepływu i cyrkulacji wody w systemach wodnych, aby zminimalizować ryzyko stagnacji.
- Dezynfekcja systemów ciepłej wody użytkowej wysokim poziomem chloru (50 mg/l) przez 2-4 godzin po zakończeniu pracy w podgrzewaczach wody oraz przed rozpoczęciem każdego sezonu grzewczego.
- Regularne czyszczenie i dezynfekcja filtrów wody, wież chłodniczych i innych powiązanych systemów stosowanych w systemach klimatyzacji.
- Zapewnienie regularnej konserwacji, czyszczenia i dezynfekcji systemów wodnych, w tym systemów hydraulicznych, wież chłodniczych, wanien z hydromasażem i fontann dekoracyjnych.
Pobieranie próbek do testów w kierunku oznaczenia liczby Legionella
Podczas pobierania próbek do badań do oznaczenia liczby Legionella w wodzie, ważne jest przestrzeganie poniższych wymagań w celu zapewnienia dokładnych i wiarygodnych wyników.
1) Punkty pobierania próbek: Zidentyfikuj i wybierz odpowiednie punkty pobierania próbek w systemie wodociągowym, szczególnie w obszarach o podwyższonym ryzyku skażenia bakteriami Legionella. Laboratoria ALS zapewniają profesjonalne i akredytowane pobieranie próbek.
Pojemniki napełniamy tylko do wskazanego poziomu.
3) Technika pobierania próbek: Aby uniknąć niezamierzonego zanieczyszczenia, przed rozpoczęcięm pobierania załóż rękawiczki. Podczas pobierania pozwól wodzie płynąć przez 2-3 minuty i napełnij pojemnik na próbkę do pożądanego poziomu.
4) Transport próbek: Po pobraniu przechowuj próbki w niskiej temperaturze (5±3°C), ale nie pozwól, aby zamarzły. Próbki należy dostarczyć do laboratorium tak szybko, jak to możliwe, używając dostarczonego przez ALS opakowania z wkładami chłodzącymi.
5) Wyniki: Biorąc pod uwagę, że czas inkubacji posiewów próbek wody w kierunku Legionella wynosi 10-15 dni, czas oczekiwania na raport z badań trwa tyle samo licząc go od dnia dostarczenia próbki.
6) Częstotliwość pobierania próbek: Ustal harmonogram pobierania próbek w oparciu o ocenę ryzyka systemu wodnego. Regularne monitorowanie jest niezbędne, szczególnie w środowiskach wysokiego ryzyka.
Obraz 4: Typowe kolonie bakterii Legionella wyhodowane na agarze
Literatura pokrewna:
Legionnaires‘ disease. Annual Epidemiologial Report for 2021. https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/legionnaires- disease-annual-epidemiological-report-2021.pdf
Legionella water testing and the EU Drinking Water Directive: could potentially harmful Legionella bacteria slip through the gaps? S. Delaney, T. Arcari, O. O´Connor. BioTechniques, 2022. https://doi.org/10.2144/btn-2022-0047
Print 
